Czym jest zasiedzenie?

Zasiedzenie jest formą pierwotnego nabycia własności w stosunku do nieruchomości (jak również ruchomości). Niniejszy wpis poświęcony będzie wyłącznie zagadnieniu zasiedzenia nieruchomości, które uregulowane zostało w art. 172 i następnych kodeksu cywilnego. Analiza treści art. 172 §1 kc dostarcza informacji, że poprzez zasiedzenie możliwe jest nabycie własności nieruchomości  przez posiadacza samoistnego, którego posiadanie trwa nieprzerwanie od lat 20, chyba że posiadanie uzyskał w złej wierze. Z kolei zgodnie z §2 art. 172 kc ustawodawca określił okres nieprzerwanego posiadania konieczny do zasiedzenia do lat 30 w przypadku uzyskania posiadania w złej wierze.

Nieprzerwany charakter posiadania samoistnego to stan, który musi trwać przez cały okres zmierzający do zasiedzenia i nie mają na niego wpływu przeszkody
o charakterze przemijającym.

Corpus i animus.

Aby posiadacz rzeczy został uznany za samoistnego musi legitymować się dwoma cechami: corpus i animus. Pierwsza z nich określa faktyczne władztwo nad rzeczą. Z kolei animus, jako wewnętrzna strona posiadania i zarazem jego psychiczny element oznacza wolę wykonywania względem rzeczy prawa we własnym interesie.

Dobra wiara

Dobrą wiarę stanowi przeświadczenie posiadacza samoistnego o prawie, które mu przysługuje. Dobra wiara nie stanowi przesłanki, której spełnienie jest konieczne do zasiedzenia. Jej ewentualne wystąpienie lub brak wpływa jedynie na długość nieprzerwanego okresu posiadania zmierzającego do zasiedzenia. Tym samym posiadacz samoistny pozostający w dobrej wierze zasiądzie nieruchomość po 20 latach posiadania, natomiast w przypadku złej wiary po latach 30. Co więcej wadliwe przeświadczenie o posiadanym tytule prawnym do przedmiotowego pasa gruntu przez wnioskodawców nie stanowi przeszkody do nabycia prawa przez zasiedzenie (por. postanowienie SN z 27.11.1998, III CKN43/98).

Czy można zasiedzieć drogę?

Art. 2 ustawy z dnia 21.03.1985 r., o drogach publicznych enumeratywnie wylicza kategorie dróg, które ustawodawca zaliczył do publicznych. Droga sklasyfikowana, jako publiczna w rozumieniu przepisów ustawy nie może być przedmiotem zasiedzenia, co wynika wprost z orzecznictwa Sądu Najwyższego. W postanowieniu z 24.06.2010 r., IV CSK 40/10, Sąd Najwyższy przyjął, że nieruchomość przeznaczona pod drogę publiczną może stanowić tylko własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Posiadanie samoistne takiej nieruchomości przez inny podmiot nie może prowadzić do nabycia jej przez zasiedzenie.

Odmienna jest sytuacja dróg wewnętrznych, które nie zostały zaliczone przez ustawodawcę do jednej z kategorii dróg publicznych. Postanowieniem z dnia 05.10.2012 r., IV CSK 94/12. Sąd Najwyższy wskazał, że drogi wewnętrzne mogą być urządzone na gruntach stanowiących własność podmiotów innych niż wymienione w art. 2a ustawy o drogach publicznych, tym samym możliwe jest ich zasiedzenie.